کاوش موضوع مقامات

مقامه در اصطلاح انواع ادبی، نوعی داستان کوتاه مشتمل بر یک واقعه است که عمدتاً به قصد سرگرمیِ شنوندگان و گاه پند و اندرز، با عباراتی مسجّع پرداخته شده‌باشد. در این نوع داستان‌ها، معمولاً قهرمانی واحد به‌صورت ناشناس وارد ماجرا می‌شود و همین که در پایان ماجرا شناخته می‌شود، ناپدید می‌گردد؛ تا آنکه دوباره، در هیئتی دیگر، در مقامهٔ بعدی ظاهر شود. بهترین و معروف‌ترین نمونهٔ مقامه‌نویسی در ادبیات فارسی مقامات حمیدی نوشتهٔ قاضی حمیدالدین بلخی است. مقامه‌نویسی خاص ادب عرب بود و پس از ورود به عرصهٔ ادب فارسی، خیلی زود تغییرشکل داد و صورت خاص خود را یافت. بهترین نمونهٔ منطبق با روح زبان فارسی و قابلیت‌های آن را سعدی در گلستان به منصهٔ ظهور رساند. مبتکر مقامه‌نویسی، بدیع‌الزمان همدانی است که با مقامات، اثر ارزنده‌ای که جایگاه بدیع‌الزمان را در ادب عربی ممتاز می‌کند و او را مبتکر واقعی داستان کوتاه نشان می‌دهد، شناخته می‌شود. بدیع‌الزمان بیشترِ این مقامات را در نیشابور انشاء نمود، و گفته‌اند که آنها را برای شاگردان خویش در پایان درس قرائت می‌کرده‌است. در داستان‌های او قهرمان مقامات، یعنی ابوالفتح اسکندری، در لباس متفاوتی ظاهر می‌شود و از مسائل گوناگون چون ادیبی توانا سخن می‌گوید و با بیان شیوا و ساحر خود هر لحظه در جلب دینار و درهم حیله‌ای به‌کار می‌بندد.... بیشتر در ویکی پدیا